Władza rodzicielska – zmiany w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym niosą nowy sposób rozstrzygania w jej kwestii. Dotychczas, jeżeli rodzice nie zawarli porozumienia w kwestii władzy rodzicielskiej, sąd przyznawał jednemu z rodziców wykonywanie władzy rodzicielskiej, jednocześnie drugiemu ograniczając ją do określonych obowiązków i praw. Omawiane zmiany wynikają z Ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, której datą wejścia w życie jest 29 sierpnia 2015 r.

W wyroku rozwodowym sądy orzekają o władzy rodzicielskiej. W dotychczasowo obowiązującym  stanie prawnym, w przypadku braku porozumienia, sąd był zmuszony ograniczyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców.  Ta sama sytuacja dotyczyła rodziców żyjących w rozłączeniu.

W praktyce skutkiem takiej regulacji często były zbędne konflikty między stronami. Nagminnie spotykałam się z sytuacją, w której jeden z rodziców czuł się gorszy od drugiego, był takim trochę „mniej rodzicem”. Niejednokrotnie rodzic orientował się bardzo późno, że ma ograniczoną władzę rodzicielską i był gorzko rozczarowany, nie mogąc zrozumieć dlaczego tak się stało, skoro ma takie same kwalifikacje, jak drugi rodzic. W momencie, kiedy podejmował walkę o władzę, musiał w przykry sposób przed sądem udowadniać, że to ta druga strona nie zasługuje na nieograniczoną władzę rodzicielską. Prowadziło to do mnożenia sytuacji konfliktowych, co najmocniej odbijało się na najbardziej bezbronnych uczestnikach tego sporu – dzieciach.

Nowe rozwiązania powodują, że w pierwszej kolejności  o zasadach wykonywania władzy rodzicielskiej po rozwodzie będą decydować sami rodzice, w drodze porozumienia. Preferowanym  rozstrzygnięciem stanie się pozostawienie pełnej władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, co powodować może z jednej strony sporo utrudnień przy podejmowaniu decyzji wychowawczych, jednak z drugiej – będzie dawało  rodzicom szansę na wypracowanie kompromisowych rozwiązań. Sąd będzie mógł powierzyć wykonywanie władzy jednemu z rodziców z ograniczeniem  władzy rodzicielskiej drugiego do określonych uprawnień i obowiązków w stosunku do osoby dziecka dopiero, gdy zawiodą sposoby polubowne – kiedy nie uda się zawrzeć porozumienia, będzie ono nie akceptowalne i sąd go nie uwzględni albo, gdy sąd stwierdzi, ze w okolicznościach konkretnej sprawy rozwiązanie takie nie będzie zgodne z dobrem dziecka.

Dokładne brzmienie nowego przepisu mówi, że sąd w braku porozumienia, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Analogicznie sformułowany przepis dotyczy rodziców żyjących w rozłączeniu. Zmienia się też to, że na zgodny wniosek rodziców, sąd nie będzie orzekał o kontaktach.

W mojej ocenie rozwiązanie takie jest właściwą zmianą, która może ograniczyć konflikty rodziców żyjących w rozłączeniu lub po rozwodzie oraz zwiększyć obecność obojga rodziców w życiu codziennym dziecka. Jestem niezmiernie ciekawa, jak sądy potraktują ten nowy instrument. Dużą rolę w tego typu sprawach odgrywa miejsce zamieszkania dziecka. Czas pokaże również, w jaki sposób sądy będą interpretować nowe przepisy w przypadku odległych miejsc zamieszkania rodziców.

Zmienia się skład rozpoznawczy sądu w sprawach o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej – sąd w pierwszej instancji rozpozna sprawę w składzie jednego sędziego zamiast sędziego zawodowego i dwóch ławników. Pozwala to na połączenie takiej sprawy ze sprawą o ustalenie kontaktów.

Podsumowując:

Władza rodzicielska

Nowelizacja usuwa konfliktogenny stan, w którym sąd w przypadku braku zawarcia porozumienia automatycznie ograniczał władzę rodzicielską jednemu z rodziców.

źródło: USTAWA O ZMIANIE USTAWY – KODEKS RODZINNY I OPIEKUŃCZY ORAZ USTAWY – KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO z dnia 25 czerwca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1062)