W ostatnim czasie głośno było w mediach o zmianach w prawie, które ułatwią egzekwowanie  praw przez konsumentów. Nowa ustawa zwiększa uprawnienia konsumenta i poszerza jego ochronę. Jest to niewątpliwie właściwy kierunek ustawodawstwa, którego dobroczynne działanie odczujemy wszyscy na własnej skórze. Co jednak, kiedy już padliśmy ofiarą nieuczciwego przedsiębiorcy i nie pozostaje nam nic innego jak wdać się w spór sądowy? Jakie mamy możliwości i jakie będzie najbardziej optymalne rozwiązanie? W tym wpisie postaram się przybliżyć Państwu zalety funkcjonującego w polskich realiach już od czterech lat rozwiązania, stworzonego między innymi dla dochodzenia roszczeń w sprawach z zakresu ochrony konsumentów.  W bieżącym roku, będziemy obchodzić czwartą rocznicę wejścia w życie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym. Czym jest pozew grupowy i jakie daje możliwości? O tym dowiedzą się Państwo z niniejszego wpisu.

 

Pozew grupowy, został wprowadzony do polskiego prawa ustawą o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, z dnia 17 grudnia 2009 roku, która weszła w życie 19 lipca 2010 roku. Możliwość wniesienia takiego pozwu, została stworzona dla osób mających roszczenia z zakresu ochrony konsumentów, z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny oraz z tytułu czynów niedozwolonych. Pozew grupowy nie jest właściwym rozwiązaniem gdy dochodzimy roszczeń o ochronę dóbr osobistych.

Grupa

Żeby skierować pozew zbiorowy, należy stworzyć grupę. Grupa taka musi liczyć przynajmniej dziesięć osób. Roszczenia tych osób muszą być jednego rodzaju, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej. Wszczęcie postępowania grupowego nie wpływa na możliwość dochodzenia swoich roszczeń przez osoby które do takiej grupy nie przystąpiły lub z niej wystąpiły.  Jeżeli przedmiotem postępowania są roszczenia pieniężne, wysokość roszczenia każdego członka grupy musi zostać ujednolicona przy uwzględnieniu wspólnych okoliczności sprawy. Dla ułatwienia, ujednolicenie takie może nastąpić w podgrupach, liczących co najmniej 2 osoby.

Reprezentacja grupy i zastępstwo procesowe

Powództwo w imieniu grupy wytacza jej reprezentant. Może nim być osoba będąca członkiem grupy, albo powiatowy bądź miejski rzecznik konsumentów, w zakresie przysługujących im uprawnień. Reprezentant taki prowadzi wówczas postępowanie w imieniu własnym ale na rzecz wszystkich członków grupy. Powód w postępowaniu grupowym musi być reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego.

Pozew grupowy

Pozew w postępowaniu grupowym powinien spełniać warunki przewidziane dla pisma procesowego, oraz dodatkowe warunki z ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, między innymi powinny zostać wskazane zasady ujednolicenia wysokości roszczeń członków grupy lub podgrup, jeżeli takowe nastąpiło. Jako załącznik do pozwu powinny zostać złożone oświadczenia członków grupy o przystąpieniu do grupy i wyrażeniu zgody co do osoby reprezentanta grupy, oraz umowę reprezentanta grupy z pełnomocnikiem , określającą sposób wynagrodzenia pełnomocnika.

Koszty

Pozew zbiorowy jest korzystny jeżeli chodzi o koszty postępowania, szczególnie w dużych grupach. Sąd na zgłoszone przez pozwanego żądanie zabezpieczenia kosztów, może zobowiązać stronę powodową do złożenia kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu. Kaucja taka nie może być wyższa niż 20% wartości przedmiotu sporu. Jak zaobserwować mogliśmy w przypadku głośnych medialnie pozwów grupowych, w przypadku gdy koszty pełnomocnika oraz kaucja rozkładają się na dużą liczbę osób, nie jest to aż tak dotkliwe jak w przypadku, gdy występowalibyśmy w sprawie jako powód indywidualny. Przykładem mogą być pozwy zbiorowe przeciwko bankowi Millenium czy równie głośne postępowanie przeciwko MBankowi. Wskazać również należy, iż ustawa określa, że umowa regulująca wynagrodzenie pełnomocnika, którego zastępstwo w omawianym postępowaniu jest obowiązkowe, nie może określić wynagrodzenia wyższego niż 20% kwoty zasądzonej na rzecz powoda. Ponadto opłata sądowa w przypadku pozwu grupowego jest niższa niż w standardowym postępowaniu- wynosi do 2% wartości roszczeń- nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 000 zł. Niestety mankamentem jest utrudnienie dla najuboższych, w postępowaniu grupowym bowiem nie można ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych.

Podsumowując, jakie są zalety i wady pozwu zbiorowego?

Niższe koszty postępowania, oraz możliwość rozłożenia ich na wszystkich członków grupy  na pewno sprawiają, że postępowanie takie jest bardziej przystępne. W przypadku spraw o prawa majątkowe, zapłacimy znacznie niższą opłatę sądową- 2 % wartości roszczeń, a nie jak w przypadku pozwu indywidualnego- 5 %. Koszty pełnomocnika- radcy prawnego bądź adwokata, również będą niższe niż w przypadku pozwu indywidualnego. Wadą postępowania z pozwu grupowego na pewno jest jego niedostępność dla osób najuboższych. Dla osób bez dochodu bądź ze skrajnie niskim dochodem droga do takiego postępowania jest zamknięta, ze względu na brak możliwości ubiegania się o zwolnienie od kosztów sądowych. Ponadto kolejne utrudnienia polegać mogą na poszukiwaniu osób poszkodowanych o podobnych roszczeniach wobec tego samego podmiotu, w celu zgromadzenia grupy przynajmniej dziesięciu, wymaganych do pozwu grupowego osób.